Bariera naskórkowa
Bariera naskórkowa to nic innego jak warstwa rogowa naskórka, czyli najbardziej powierzchowna warstwa naskórka. Jej zadaniem jest ochrona przed wnikaniem szkodliwych czynników zewnętrznych (m.in. drobnoustrojów, substancji drażniących i alergenów) oraz przed ucieczką nadmiernej ilości wody. Budową przypomina mur złożony z kilkunastu warstw martwych komórek (korneocytów), połączonych korneodesmosomami i otoczonych cementem międzykomórkowym, w którego skład wchodzą ceramidy, sterole i ich pochodne, kwasy tłuszczowe oraz fosfolipidy.
W warstwie tej syntetyzowany jest naturalny czynnik nawilżający (NMF, ang. natural moisturizing factor), a w jego powstaniu kluczowy udział ma filagryna, czyli białko spajające włókna keratyny. Dzięki specyficznemu składowi (m.in. aminokwasy, mocznik, kwas PCA, cukry, sole kwasu mlekowego) NMF ma zdolność wiązania wilgoci w naskórku, zapewniając mu odpowiedni poziom nawilżenia i chroniąc przed przesuszeniem.
TEWL (ang. transepidermal water loss), czyli przeznaskórkowa utrata wody, to proces występujący naturalnie w skórze. Wynika on z różnicy ciśnień między poszczególnymi warstwami skóry. Fizjologicznie woda przechodzi powoli z głębi skóry na jej powierzchnię, skąd odparowuje.
Bariera naskórkowa u osób z atopowym zapaleniem skóry
Uszkodzenie bariery naskórkowej skutkuje nadmierną utratą wody, gdyż woda odparowuje szybciej, niż jest do niej dostarczana ze skóry właściwej (nasilona TEWL). Objawia się to suchością skóry, która towarzyszy wielu jednostkom chorobowym, m.in. atopowemu zapaleniu skóry (AZS). To przesuszenie sprzyja rozwojowi świądu, a wynikiem drapania jest dalsze mechaniczne uszkadzanie naskórka, czyli dalsze zwiększanie przepuszczalności bariery i rozwój zapalenia.
Stopień dysfunkcji bariery skórnej koreluje z nasileniem objawów AZS.
Naskórek pacjentów z AZS cechuje się zaburzoną kolonizacją drobnoustrojów i skłonnością do infekcji, zwiększoną wrażliwością na czynniki drażniące oraz większą podatnością na reakcje uczuleniowe. Wszystkie te elementy mogą być przyczyną zaostrzeń choroby. Stosując odpowiednią pielęgnację możemy poprawić kondycję naszej fizjologicznej bariery, a dzięki temu doprowadzić do zminimalizowania objawów choroby.
